Περιήγηση στις γειτονιές της Μεσορόπης

Η Μεσορόπη χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του Παγγαίου προκαλεί τον επισκέπτη να μάθει την ιστορία της, που ξεπηδά από όλα τα σοκάκια. Παραδοσιακά σπίτια, καπνομάγαζα και παλιά μαγαζάκια μαρτυρούν την άνθιση που γνώρισε κάποτε ο τόπος. Μόνος ζωντανός μάρτυρας, η μικρή παραδοσιακή βιοτεχνία παρασκευής ταχινιού και χαλβά του κυρίου Φλώρου Σταύρου, ο οποίος επιμένει παραδοσιακά κόντρα στους καιρούς να αλέθει το σουσάμι στο παλιό μύλο και να σκορπίζει τη μυρωδιά του σε όλο το χωριό.
Σημεία που πραγματικά έχει νόημα να δει κανείς είναι το λαογραφικό μουσείο του χωριού με πλήθος παλιά αντικείμενα, τον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου εγκαινιασμένο το 1836 και φυσικά το εκκλησάκι της Αγ. Κυριακής που στέκεται όρθιο εδώ και τέσσερις αιώνες. Αν η περιήγηση στις γειτονιές της Μεσορόπης προκαλέσει πείνα στον επισκέπτη, μπορεί να ανέβει στις «Καστανιές», έναν ακόμη οργανωμένο τόπο αναψυχής και να απολαύσει τους τοπικούς μεζέδες κάτω από τη παχιά σκιά των δέντρων.
Τέλος, το απογευματάκι αν έχει κουράγιο και διάθεση, αφού απολαύσει τον καφέ του στο «Μεσοχώρι», μοντέρνο καφέ-μπαρ που πρόσφατα εγκαινίασε η δημοτική αρχή στην Πλατεία του χωριού και οι ιδιοκτήτες διαμόρφωσαν με μεράκι, μπορεί να ανηφορίσει προς το Παγγαίο και ακολουθώντας τη σήμανση να περπατήσει στο μονοπάτι της Μεσορόπης. Μια διαδρομή απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς, γεμάτο βάθρες και πλατάνια. Στο τέλος αυτής της διαδρομής θα βρεθεί έκπληκτός μπροστά σε ένα πανέμορφο σπήλαιο στη θέση «Βοσκόβρυση» και εκεί θα μυηθεί στα μυστικά του Παγγαίου.
Αν στον επισκέπτη αρέσει το χωριό, υπάρχει ένας πολύ καλαίσθητος παραδοσιακός ξενώνας, όπου μπορεί να καταλύσει. Αν, πάλι, θελήσει να πάρει μαζί του ένα αναμνηστικό, μπορεί να σταματήσει στο μαγαζάκι «Λιγ’απ’όλα», στην πλατεία «Φλαμούρι» και να διαλέξει ένα από το χειροποίητα διακοσμητικά πραγματάκια, που με τόση φροντίδα φτιάχνουν και στολίζουν οι ιδιοκτήτριές του.

Νανούρισμα της Μεσορόπης

ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΜΕΣΟΡΟΠΗΣ

Ντάντσιου μπαμπίτσα ή κούνια βίτσα,

πού θα πας μανίτσα; Θα πάω στην κρανίτσα,

να κόψου μια βεργίτσα, να δείρουμι του γάτου,

που ΄φαγι τα ψάρια κι αφήκε τα πατσάλια.

Ψιτ, που 'δω, ψιτ που 'κει

πάει μες {του Κυριατζή} του βρακί!

Η Μεσορόπη από ψηλά

Το όνομα του Παγγαίου

Κοντά στο ποτάμι βρίσκεται το όρος Παγγαίο, που πήρε τα όνομά του για τον εξής λόγο: Ο Παγγαίος, γιος του Άρη και της Κριτοβούλης, έσμιξε εν αγνοία του με την κόρη του και από την απελπισία του κατέφυγε στο Καρμάνιο όρος και από υπερβολική θλίψη τράβηξε το ξίφος και αυτοκτόνησε. Έτσι από θεϊκή πρόνοια ο τόπος μετονομάσθηκε σε Παγγαίο.

[Πλούταρχος], περί ποταμών, 3.2.1-3.2.7

μετάφραση από το αρχαίο melisa

Μια καλοκαιρινή βόλτα στο Παγγαίο

Μια καλοκαιρινή βόλτα στο Παγγαίο, «πολύδωρον» και «χρυσοφόρον» όρος νομίζω ότι προσφέρει σε όλους τους περιπατητές και κυρίως στους Μεσοροπιανούς αμέτρητες συγκινήσεις, ακόμη κι αν πρόκειται για το χιλιοστό περίπατο. Το Παγγαίο συνδεδεμένο με τις παιδικές μας εξερευνήσεις, τους κρυφούς νεανικούς έρωτες και τους περιπάτους αναψυχής είναι ο ιδανικός προορισμός, για όσους από μας αγαπούν ιδιαίτερα τη φύση και σπεύδουν σε κάθε ευκαιρία να βρεθούν κοντά της.
Η ιδιαιτερότητα της πλευράς του βουνού που βρίσκεται στη Μεσορόπη είναι οι πολλές πηγές και τα πανύψηλα πλατάνια. Ένας περίπατος στο μονοπάτι που οδηγεί στη σπηλιά «Βοσκόβρυση» δημιουργεί συναισθήματα που δε χωρούν στις λέξεις και κινητοποιεί όλες τις αισθήσεις. Όποιος μάλιστα σκύψει διψασμένος και καταϊδρωμένος να πιει λίγο νερό κατευθείαν από τις πηγές και να ξαποστάσει στη σκιά των τεράστιων δέντρων, θα αναζωογονηθεί πλήρως.

Η φύση είναι το σπίτι μας.
Το ερώτημα είναι ποιος το αντιλαμβάνεται.

Ακούμε καθημερινά ότι ο πλανήτης κινδυνεύει από την έλλειψη ευαισθησίας των κατοίκων του απέναντι στη φύση. Σκουπίδια, αλόγιστη υλοτομία, μόλυνση των υδάτων, εξάντληση των φυσικών πόρων είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα. Πολλές φορές αναρωτιέμαι τι κάνει ο καθένας στον τόπο διαμονής του για να προστατέψει το περιβάλλον και διαπιστώνω ότι μάλλον δεν έχουμε πάρει στα σοβαρά τον κίνδυνο, που μας χτυπά την πόρτα. Καταλήγω λοιπόν στο συμπέρασμα ότι συμπεριφερόμαστε λες και ζούμε σε άλλον πλανήτη.
Έπειτα, περπατώ στους δρόμους του δικού μου χωριού και θλίβομαι. Παντού σκουπίδια πεταμένα, λες και δεν υπάρχουν κάδοι. Φυσικά κανείς δε σκύβει να τα μαζέψει, γιατί όπως υποστηρίζουμε δεν είναι δική μας δουλειά. Ναι, βέβαια, μόνο που ξεχνάμε ότι εμείς τα πετάξαμε. Και φυσικά ούτε λόγος για κάδους ανακύκλωσης, ξέρετε πόσα χρήματα χρειάζονται και ποιος να κάθεται τώρα να κάνει διαλογή σκουπιδιών; Δε βαριέστε, εμείς θα σώσουμε τον κόσμο, αυτή είναι η σκέψη του καθενός από μας. Ας μην κρυβόμαστε. Ύστερα, συνεχίζω τον περίπατό μου και ακούω τους ανθρώπους να συζητούν και να υπερασπίζονται την πρακτική της «ανοιχτής βρύσης», οι βρύσες δηλαδή πρέπει να τρέχουν νερό συνεχώς, γιατί εμείς στο χωριό μας διαθέτουμε άφθονο και τι μας νοιάζει για τους άλλους; Λογικό, δε ξέρω όμως αν τους πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι αν συνεχίσουμε έτσι, σε λίγο δε διαθέτουμε ούτε εμείς νερό.
Ο κατάλογος των παραδειγμάτων ασέβειας απέναντι στη φύση είναι ατελείωτος. Διαβάστε κι αυτά. Το δέντρο που υπάρχει στη γειτονιά μας πρέπει, όπως ισχυρίζονται κάποιοι από μας, να κοπεί με την πρώτη ευκαιρία, είτε γιατί γεμίζει την αυλή μας φύλλα είτε γιατί μας ενοχλεί στο παρκάρισμα των αυτοκινήτων. Επίσης, άλλο πάλι κι αυτό, γιατί να έχουμε το παλιό μας αυτοκίνητο ή τα μηχανήματα στην αυλή του σπιτιού μας και να μας πιάνουν τσάμπα χώρο; Ας τα παρατήσουμε σε μια άκρη του χωριού να ‘μαστε ήσυχοι εμείς και τη φύση ας τη γράψουμε στα παλιά μας υποδήματα.
Στενοχωριέμαι, γιατί αντιλαμβάνομαι ότι οι άνθρωποι αδιαφορούμε για την κατάσταση της φύσης, αλλά δεν αδιαφορούμε για το ίδιο μας το σπίτι, το καθαρίζουμε και ρίχνουμε τα σκουπίδια μπροστά στην πόρτα του διπλανού ή στους δημόσιους χώρους. Εξάλλου, όλο και κάποιο κορόιδο θα βρεθεί να τα μαζέψει, γιατί να καθυστερούμε από τον καφέ μας.
Έπειτα, ακούω τον καθένα μας να καυχιέται ότι αγαπάει την Μεσορόπη, όσο τίποτα άλλο και μου φαίνεται ότι υποκρίνεται, γιατί μάλλον αγαπάει περισσότερο το σπίτι του στο χωριό παρά το ίδιο το χωριό. Έτσι αναλογίζομαι αν εμείς που έχουμε το προνόμιο να ζούμε κοντά στη φύση, δεν μπορούμε να καταλάβουμε την αξία της και να την προστατέψουμε, τότε μην περιμένουμε πολλά από τους άλλους. Μήπως ήρθε η ώρα να πάψουμε να φερόμαστε εγωιστικά και να κάνουμε ο καθένας ό,τι μπορεί;
Για σκεφτείτε λίγο. Είμαι σίγουρη ότι οι περισσότεροι ήδη κουνάτε καταφατικά το κεφάλι! Έχω λοιπόν να σας προτείνω κάτι, την άλλη φορά που θα βγείτε βόλτα με το παιδί σας και θα κρατάτε ένα σκουπίδι στα χέρια, πετάξτε το στο κάδο και όχι στο δρόμο. Με αυτόν τον τρόπο και θα δώσετε το καλό παράδειγμα στο παιδί σας και θα δείτε ότι θα αισθανθείτε πολύ καλύτερα. Ακόμη, φυτέψτε ένα δέντρο με την πρώτη ευκαιρία που θα σας δοθεί, κλείστε τη βρύση που τρέχει άσκοπα και πλύνετε εσείς, και όχι ο γείτονας, μια φορά το κάδο της γειτονιάς για να μη μυρίζει, δεν έγινε και τίποτα. Τα πράγματα είναι απλά και να είστε σίγουροι ότι και ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ.

Η συνέχεια της ιστορίας του φλαμουριού

Το φλαμούρι, την επόμενη χρονιά ξεράθηκε, μάταια περιμέναμε την άνοιξη να βγάλει τα φύλλα του και να μας καλημερίσει. Με μεγάλο πόνο και θλίψη αποφασίσαμε να το κόψουμε και να κρατήσουμε ως ανάμνηση ένα κομμάτι του, που ακόμη κοσμεί την πλατεία. Για ένα καλοκαίρι μια ομπρέλα καρφωμένη στο κούτσουρο του δέντρου μας ξεγελούσε με την τεχνητή σκιά του. Τελικά, το φθινόπωρο αποφασίσαμε να το βγάλουμε και να φυτέψουμε ένα καινούργιο στη θέση του. Θα προστατέψουμε το νέο φλαμούρι σαν να επρόκειτο για το παιδί του προηγούμενου. Έτσι για να θυμόμαστε ότι υπήρξε εκείνο και ότι η ζωή συνεχίζεται στην μικρή μας πλατεία.

Ένα δέντρο πεθαίνει;

Ήταν αρχές Ιουνίου, όταν έκπληκτη αντίκρισα στην κορυφή της φλαμουριάς μια φούντα κίτρινα φύλλα. Ωστόσο, δεν ήθελα να πιστέψω πως το δέντρο έστελνε κάποιο μήνυμα ότι δηλαδή κάτι δεν πήγαινε καλά, ότι είχε αρρωστήσει. Δυστυχώς οι επόμενες μέρες επιβεβαίωσαν τον εφιάλτη. Σε μία εβδομάδα το μισό δέντρο είχε κιτρινίσει. Όλοι στη γειτονιά κινητοποιήθηκαν. Μετά από συζητήσεις οι γείτονες συμφώνησαν ότι το χώμα που είχαν ρίξει πριν από λίγο καιρό, για να το ομορφύνουν, έπρεπε να απομακρυνθεί. Έτσι πήραν στα χέρια φτυάρια και κασμάδες και έπιασαν δουλειά και απομάκρυναν το χώμα. Όταν τελείωσαν το σκάψιμο αντίκρισαν τις ρίζες του δέντρου καλυμμένες από παχύ στρώμα τσιμέντου – οι εργάτες, που λίγο καιρό πριν έφτιαχναν το δρόμο, δεν υπολόγισαν ότι το δέντρο κινδύνευε. Σκέπασαν, λοιπόν το χώρο γύρω από το δέντρο με τσιμέντο, έτσι ώστε αυτό να μην μπορεί να αναπνεύσει – Οι γείτονες έσπασαν το τσιμέντο και απελευθέρωσαν το δέντρο. Το κακό, όμως είχε ήδη γίνει, σε λίγες μέρες τα κίτρινα φύλλα του δέντρου άρχισαν να πέφτουν και ήταν φανερό πως σε λίγο θα έμενε τελείως γυμνό. Πράγμα που συνέβη λίγο αργότερα. Δεν υπάρχει πιο θλιβερό θέαμα από ένα δέντρο που ετοιμάζεται για το χειμώνα, ενώ είναι ακόμη καλοκαίρι. Όλοι στη γειτονιά επηρεαστήκαμε τόσο από αυτό που βλέπαμε, ώστε για πολύ καιρό το άρρωστο δέντρο, αποτελούσε το επίκεντρο των συζητήσεων μας. Ήμαστε όλοι πολύ απογοητευμένοι. Μάλιστα, ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι όποιος περνούσε από την μικρή μας πλατεία εξέφραζε το πόνο και τη λύπη του για το ιστορικό αυτό δέντρο. Σε λίγο κινητοποιήθηκαν και άλλοι χωριανοί και βοήθησαν τις προσπάθειές μας να σώσουμε το δέντρο. Όλοι προσπαθήσαμε με κάθε μέσο να δώσουμε πνοή ζωής στο πεθαμένο δέντρο. Δε ξέρω αν τα καταφέραμε, παρόλο που το ίδιο το δέντρο μας έδωσε κάποια σημεία ζωής,ׁμικρά φυλλαράκια πράσινα ξεπήδησαν κάποια στιγμή από το πουθενά. Θέλω να πιστεύω ότι ο χρόνος θα δείξει πως το δέντρο σώθηκε. Τώρα βέβαια είναι φθινόπωρο και δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Μόνο η άνοιξη θα επιβεβαιώσει τις υποψίες μας. Εγώ, πάντως δηλώνω αισιόδοξη και περιμένω την άνοιξη να δω «το φλαμούρι» να ξαναφέρνει το μήνυμα της ζωής…
Πριν κλείσω το άρθρο μου θα ήθελα να απαντήσω σε όποιον τυχόν αναρωτιέται γιατί έχει τόση σημασία ένα δέντρο, που εύκολα μπορεί να αντικατασταθεί από ένα ίδιο νεότερο και πιο δυνατό. «Το φλαμούρι», όπως μας αρέσει να το λέμε, είναι ένα ιστορικό δέντρο και βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία εδώ και 100 τουλάχιστον χρόνια. Στη σκιά του ξεκουράστηκαν πολλές γενιές μεσοροπιανών και επισκεπτών και έπαιξαν αμέτρητα παιδιά. Αποτελεί το σήμα κατατεθέν της γειτονιάς και είναι το καμάρι μας, έστω και ξερό. Τέλος, σ’ ένα προικισμένο από τη φύση χωριό, όπως η Μεσορόπη, η σωτηρία ενός δέντρου έχει την ίδια σημασία με την σωτηρία ενός δάσους. Τα δέντρα εδώ δεν πεθαίνουν και τύχει να πεθάνουν, εμείς τα ανασταίνουμε.

ΜΕΣΟΡΟΠΗ 22/10/07

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η Μεσορόπη παρήκμασε και σήμερα ξαπλωμένη στους πρόποδες του Παγγαίου, απολαμβάνει τα δώρα της φύσης και προσπαθεί να ξαναβρεί τη χαμένη της αίγλη μέσω της τουριστικής ανάπτυξης. Κύρια προσόντα της η παράδοση και το απαράμιλλο φυσικό τοπίο, το οποίο προσπαθούμε όλοι (Σύλλογος Μεοροπιανών, τοπικοί φορείς και μόνιμοι κάτοικοι) να αναδείξουμε.

Η Μεσορόπη γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση ιδιαίτερα με την ανάπτυξη του καπνεμπορίου μεταξύ 1923-1940, οπότε οικοδομήθηκαν και πολλά καπνομάγαζα. Την εποχή αυτή αποτέλεσε το κέντρο της ευρύτερης περιοχής, καθώς ο πλούτος από το καπνεμπόριο άνοιξε το δρόμο για την ανάπτυξη και άλλων επαγγελμάτων μυλωνάδες, τσαγκάρηδες και πολλά άλλα είδη μαγαζιών έκαναν την εμφάνισή τους για να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως την αποκαλούν«Μικρό Παρίσι».

Στην Μεσορόπη οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν πάντα για το πνεύμα τους και διέπρεπαν, έστω και με μόνο εφόδιο τη λαϊκή σοφία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Θωμάς Γκίσδαβος που έζησε από το 1902 ως το 1979, για μας ο Μπαρμπα – Θωμάς, ο σοφός του χωριού μας, που μας άφησε παρακαταθήκη τα ποιήματα και τα τραγούδια του.

Το φλαμούρι

Το φλαμούρι του χωριού μας
με τον ίσκιο τον βαθύ
στην πλατεία τ’ Αϊ – Γιώργη
έχει κακοποιηθεί.

Κάποιος Βούλγαρος, ο Κόλιας,
που ‘χει μοχθηρή καρδιά
αχ, μαζί με τα λουλούδια
του ‘σπασε και τα κλαδιά.

Το Βανδαλικό το χέρι
το ‘χει αλλάξει τη μορφή.
Άσπλαχνα του έχει σπάσει
την ωραία του κορφή.

Εχάθη η πρώτη ομορφιά του
και η ωραία φυλλωσιά του.
Βλέπει γύρω τα κλαδιά του
και σπαράζει η καρδιά του.

Το φλαμούρι του χωριού μας
Πόσο τώρα θα πονεί!
Να, ακούστε το, θρηνεί.

Όπως αυτά τα λουλούδια ξεπροβάλλουν μέσα στο χειμωνιάτικο τοπίο, έτσι εύχομαι και η ελπίδα να συντροφεύει πάντα τον κόσμο μας!

Καλή Χρονιά! Εύχομαι η νέα χρονιά που μπαίνει σήμερα να αδειάσει από τι τσέπες της όλα τα θετικά στοιχεία και να κρατήσει μακριά τον αρνητισμό και την απαισιοδοξία! Η αγάπη, η χαρά, η ευτυχία ας αποτυπωθούν στο χαμόγελο όλων μας και ας μπουν βαθιά μες στις καρδιές μας! Ας δώσουμε όλοι αυτό που λείπει στο κόσμο και ας ξεκινήσουμε από φέτος, ας δείξουμε επιτέλους λίγη ανθρωπιά! Αυτό είναι το μήνυμα της νέας εποχής.